چالش تأمین امنیت غذایی در کشور ، شرایط حاصلخیزی خاک ایران - وبلاگ املاکیا

به گزارش وبلاگ املاکیا، هم اکنون بخش عمده ای از خاک حاصلخیز کشور خشک و شور شده و کیفیت خود را از دست داده است و از طرفی ساخت وساز بی رویه در مراتع و مزارع، از بین رفتن جنگل ها، مدیریت ناکارآمد منابع آب طی دهه اخیر و تغییر اقلیم ازجمله عوامل از بین رفتن خاک حاصلخیز کشور است.

به گزارش وبلاگ املاکیا آنلاین، دوشنبه شب آیین شروع سال زراعی 1402-1401 با حضور رئیس جمهور برگزار گردید و در آن سیدابراهیم رئیسی، بر اهمیت حفظ ظرفیت کشور برای امنیت غذایی پایدار تأکید کرد. آنچه از سخنان رئیس جمهور در سال اجلاس سران برمی آمد، نکات مورد تأکید رئیسی حرکت جهادی برای توسعه کشاورزی و تأمین نیازهای کشور و منطقه، خوداتکایی و استقلال کشور در عرصه کشاورزی و امنیت غذایی، مدیریت صحیح منابع آبی و زراعی، افزایش بهره وری کشاورزی، اصلاح و تغییر الگوی کشت مناسب با اقلیم و مدیریت منابع آبی بود که در جهت رشد کشور بی شک مؤثر است.

اما برای رسیدن به این اهداف ارزشمند، کشور چه میزان تاب آوری دارد و ظرفیت های موجود برای خودکفایی غذایی پایدار چه میزان مناسب است؟ خاک ایران چقدر قابلیت کشاورزی خود را حفظ نموده است؟ این سوالی مهم برای کشوری است که تصمیم به خودکفایی در عرصه امنیت غذایی و پایداری دسترسی به منابع استراتژیک گرفته است. هم اکنون بخش عمده ای از خاک حاصلخیز کشور، خشک و شور شده یا با فرسایش شدید، کیفیت خود را از دست داده است. از طرفی ساخت وساز بی رویه در مراتع و مزارع، از بین رفتن جنگل ها، مدیریت ناکارآمد منابع آب طی دهه اخیر و تغییر اقلیم ازجمله عوامل از بین رفتن خاک حاصلخیز کشور است که باید دولت با آن دست و پنجه نرم کند. در چنین شرایطی باید برنامه دقیقی برای این عرصه اندیشیده گردد.

کشت فراسرزمینی

در شرایط کم آبی موجود، به وزارت جهاد کشاورزی ماموریت داده شده که موضوع کشت فراسرزمینی را به صورت جدی برای تامین امنیت غذایی کشور دنبال کند. هر ساله 18 میلیون هکتار از اراضی کشور زیرکشت محصولات کشاورزی قرار می گیرد و 85 درصد از آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی مصرف می گردد. با در نظر گرفتن این آمار و ارقام بدیهی است که کشت فراسرزمینی، هم میانبری برای توسعه کشاورزی باشد و هم باعث احیای منابع آبی کشور گردد؛ چرا که برداشت های بی رویه از سفره های آب زیرزمینی عملا حذف خواهد شد و این فرصتی برای بهبود منابع آبی ایران است. از کشورهای روسیه، ونزوئلا، ارمنستان و غنا به عنوان کشورهای داوطلب برای کشت فراسرزمینی ایران نام برده می گردد.

نگاه دنیا به ایران

به تازگی مقاله ای با عنوان کشاورزی ایران در عصر تازه در نشریه بین المللی کشاورزی (AGU) منتشر شده که در آن آمده؛ اثرات انسانی توسعه و خشکسالی های مکرر، دسترسی به منابع آبی ایران را محدود نموده است. این امر پیامدهای عمده ای برای بخش کشاورزی کشور دارد که 92 درصد آن بومی است.

روند تغییر فراوریات و مساحت کشاورزی طی دوره ای در سال های 1360تا 1392 با وجود کاهش آب نشان می دهد که فراوری محصولات کشاورزی به طور مداوم افزایش یافته و توسعه کشاورزی به رغم در دسترس نبودن منابع آبی پایدار موجب شده تا به آینده منابع سطحی و زیرزمینی آسیب وارد گردد.

بعلاوه مقاله دیگری با عنوان تناسب اراضی ایران برای کشاورزی سال 2017 در نشریه نیچر منتشر شده که به تازگی دسترسی به آن ممکن شده و در آن آمده است: ایران به عنوان یکی از قدرت های کشاورزی منطقه، مدت هاست که در پی خودکفایی در زمینه موادغذایی است اما با وجود قابلیت های زمین و منابع آبی هنوز نتوانسته به هدف خود دست یابد.

هم اکنون ذخایر کشاورزی ایران حدود 90 درصد تقاضای داخلی مواد غذایی را تامین و در این راه 92 درصد آب های تازه این کشور را مصرف می نماید. ایران که در منطقه خشک زمین قرار گرفته، هم اکنون شاهد چالش هایی در حوزه کمبود آب است که اقتصاد کشور، عملکرد زیست بوم و زندگی افراد بسیاری را تحت تأثیر خود قرار داده است. میانگین سالانه بارش در 70 درصد کشور حدود 250 میلی متر و فقط 3 درصد ایران شاهد بارش سالانه 500 میلی متر است.